Ryokan Taigu (1758-1831)
Een gedicht van Ryokan.
Hij was een zen bedelmonnik die in het begin van de 19e eeuw
jarenlang in een kluizenaarshut woonde, ergens in de Japanse bergen.
Hij speelde met kinderen, schreef gedichten en kalligrafeerde.
Hij koesterde de zen van Dogen.
Hij koesterde zazen.
Het gedicht:
Ik vraag je: wat is
Het meest diepgaand en wonderlijk
In heel de wereld?
Zit rechtop en ga door met zazen
Zazen zal je leiden
En alles wordt natuurlijk helder
Bewaar dit gewaarzijn
Laat de gelegenheid niet voorbij
Gaandeweg zuiveren zich je hart en geest
Je wijsheid rijpt
Je hoeft jezelf niet langer voor de gek te houden
Wat is deze werkelijkheid, wat is dit leven?
Wat is Dìt?!
Hoe daarin je als mens te bewegen?
Als we eerlijk zijn, weten we dat niet zo goed.
Op de een of andere manier is dat waarschijnlijk ook een reden
dat je vanochtend hier in stilte komt zitten.
En je bent niet de enige.
We zitten hier samen.
In hetzelfde schuitje.
Ryokan noemt dit iets wonderlijks
en getuigt dat dit in zijn ervaring het meest diepgaande in heel de wereld is.
Voor een mens, voeg ik eraan toe.
Zazen zitten, rechtop en ermee doorgaan.
Zazen in het spoor van Dogen is in zekere zin bijzonder kaal en naakt.
Geen doel, geen winstgedachte,
alleen maar stil rechtop zitten.
Tegelijk is dat het meest diepgaand,
je zonder voorwaarden neerlaten in dit leven hiernu.
Dat is essentieel voorbij woorden, gedachten en gevoelens;
Ryokan duidt het subtiel aan door te zeggen
dat zazen je zal leiden.
Waar naartoe?
Dat kun je niet vastpakken.
Misschien kun je zeggen:
Naar het spoor van de weg die zich al onder je voeten bevindt.
Ook dat zijn slechts woorden; evengoed hebben die hun plaats.
Het is er al, maar we overschreeuwen dat, voegen eindeloos toe,
jagen na, willen dit wel en dat niet.
Zazen is daarmee ophouden en stil worden.
Als een schildpad die z’n vier poten, hoofd en staart intrekt.
Dat zijn onze vijf zintuigen plus ons denkend en voelend bewustzijn.
Ze zijn er nog wel, maar ze zijn niet langer actief met de dingen bezig,
ze manipuleren niet langer.
Zo wordt het mogelijk de dingen te zien zoals is,
alles wordt op natuurlijke wijze helder.
Dat soort gewaarzijn behoeden, voeden, bewaren, daartoe spoort Ryokan aan.
In principe is er daarvoor ieder moment gelegenheid;
laat in ieder geval nu in dit zazen die gelegenheid niet voorbij gaan.
Dit is iets van de lange adem;
zuivering van hart en geest, rijping van wijsheid,
je illusies doorzien, is een eindeloos proces.
Iedere dag word je opnieuw geboren,
elk moment word je opnieuw geboren.
We hoeven onszelf niet langer voor de gek te houden.
En, trouwens, anderen evenmin.
Is dat niet wonderlijk?
Nogmaals het gedicht van Ryokan:
Ik vraag je: wat is
Het meest diepgaand en wonderlijk
In heel de wereld?
Zit rechtop en ga door met zazen
Zazen zal je leiden
En alles wordt natuurlijk helder
Bewaar dit gewaarzijn
Laat de gelegenheid niet voorbij
Gaandeweg zuiveren zich je hart en geest
Je wijsheid rijpt
Je hoeft jezelf niet langer voor de gek te houden
Zazen!
Vertaling Ryokan’s gedicht: Joseph Wijsmuller
Bron: Ryuichi Abé & Peter Haskel, Great Fool. Zen master Ryokan, Poems, Letters, and other Writings,
University of Hawaii Press, 1996, p.153.
Toespraak Zengroep Oshida, Nijmegen10 oktober 2020,
Joseph Wijsmuller
Comments