“Vandaag, op dit moment, word ik geboren …”
Dit was het motto van iemand die ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog
beide benen had verloren.
En niet bij de pakken neerzat.[i]
Een goede aansporing om mee te nemen in 2020.
Een goede aansporing om mee te nemen in dit zazen, hiernu.
Op dit moment word ik geboren in zazen.
Moet je daar iets voor doen?
Stil rechtop zitten, ademend. Verder helemaal niets.
Dat is vaak niet zo eenvoudig als het klinkt.
Bijna altijd voegen we toe.
De ene gedachte na de andere, de ene emotie na de andere.
Wat wordt er dàn geboren?
Net voor zijn dood, in een gesprekje met Ananda, zijn persoonlijke assistent,
gaf Buddha nog een laatste vingerwijzing:
“’T Zelf is het Licht, verblijf hier
’T Zelf is ons thuis, er is geen ander thuis
De werkelijkheid die nu gebeurt is het Licht, verblijf hier
De werkelijkheid die nu gebeurt is ons thuis, er is geen ander thuis.” [ii]
Gnoti seauton, ken jezelf, zo luidt de inscriptie van het Griekse orakel van Delphi.
Je zelf, het Zelf is volgens de Buddha hetzelfde als de Dharma,
de werkelijkheid die nu gebeurt.
Dat is geen te definiëren identiteit,
maar iets dat voortdurend in beweging is, onbestendig, vergankelijk,
altijd in relatie tot en onderling afhankelijk van
oneindig veel andere manifestaties van werkelijkheid.
Dingen die gezien worden, gehoord, geroken, geproefd,
tastbaar gevoeld, gedacht en emotioneel gevoeld.
Dingen die zintuiglijk worden waargenomen,
die worden ervaren als aangenaam, onaangenaam
of noch aangenaam noch onaangenaam,
dingen die als namen en begrippen worden benoemd,
die zich tonen als wilsimpulsen en patronen van reactie,
dingen die in ons bewustzijn onderscheiden worden.
In zazen maken we rechtop zittend en ademend ruimte voor dit alles.
Zonder vooraf bepaald doel,
alleen maar de werkelijkheid die nu gebeurt helder, wakker ervaren.
Zonder verder ingrijpen.
Zonder toevoegen van wat dan ook.
Alleen maar zitten.
De doorwerking van deze doelloze praktijk is niettemin bevrijdend.
Helderheid en wakkerheid zijn nodig om na te kunnen laten wat niet helpt
en te kunnen doen wat helpt. [iii]
Over dat soort bevrijding gaat het.
Dit is wat door alle buddha’s wordt overgedragen
en wat ook dit nieuwe jaar in ons zazen en ons dagelijks leven gerealiseerd kan worden.
“Vandaag, op dit moment, word ik geboren …”
Zazen.
Toespraak Zengroep Oshida, Nijmegen, 4 januari 2020, Joseph Wijsmuller
Foto’s Jürgen Budde
[i] Aangehaald door Kosho Uchiyama, in: Eihei Dogen Zenji, Dogen’s Genjo Koan. Three Commentaries, Counterpoint, Berkeley 2011, p.194. Doyu Ozawa was de Japanner wiens benen in Siberië in gevangenschap kapot waren gevroren. Het is de moeite waard om Uchiyama’s woorden hierover aan te halen:
‘The pivotal point for him was that he chose to think; “Today, at this moment, I am born.” One could think, “I was born with both legs, then I was drafted and forced to go to war. Because we lost the war, I was sent to Siberia as a prisoner. On the way, my legs got frostbitten and I had to have both of them amputated.” If we think of this sequence of events, it’s too painful even to cry. We will be infinitely vexed and miserable. However, Reverend Ozawa chose to think that he was born today, this moment, without legs. That was the turning point for him, to live with a bright and cheerful attitude. This is not an idealistic story but his own actual experience. Reverend Ozawa’s saying, “Today, this moment, I am born”, carries infinite weight.’
[ii] Buddha, Mahaparinibbanasutta (Digha Nikaya 16), 2.26.
[iii] Buddha, Dhammapada 183: “Nalaten wat schadelijk is, doen wat heilzaam is, hart-en-geest verhelderen; dit is de boodschap van alle buddha’s.”
Comments